बी. ए. भाग :२ /मराठी अभ्यासकक्रमपञिका क्रं४/ सञ:३/ पाठ्यपुस्तक:काव्यगंध / कविता:जातीय दंगल :१२भानगडींची१३वळणे-अजीम राही

बी. ए. भाग :२

मराठी अभ्यासकक्रमपञिका क्रं४

सञ:३

पाठ्यपुस्तक:काव्यगंध

विषय प्राध्यापक:प्रा. बी. के. पाटील

कविता:जातीय दंगल :१२भानगडींची१३वळणे-अजीम राही

        'जातीय दंगल:१२भानगडींची१३ वळणे :दंगलीची भीषणता.

     या कवितेत दंगलीची भीषणता कवी व्यक्त करतात. माणसं एकमेकावर गुरगुरु लागली की दंगल जवळ आली असं समजाव असं ते म्हणतात. जातीयदंगलीच्या राञीचे भयाण वर्णन करताना ते म्हणतात, समष्टीच्या झाडाचा मोहर गळतो आणि मेंदूत कळकट विचार थैमान घालतात. दंगलीत लोकांची भाषाही बदलते.सगळे गावच दहशतीने पोखरुन गेले आहे. पशुपक्षी यांच्याही जीवनावर दंगल परिनाम करते.

        गावात एरवी एकोपा असतो.सामंजस्य, समन्वय असतो. पण दंगलीच्या राञी हे सगळे संपते.या राञी विसंवादाचे रक्त भळाभळा वाहू लागते. जखमांचा मोसम येतो. या दंगलीच्या राञी कवीने काय करावं असा प्रन्न अजीम राही यांना पडतो. कविता जाळून कवीने दगडफेकीत सामील व्हावं की काय? सगळं सौजन्य गळून पडतं गावाचं आरोग्य बिघडतं अन कुटिल कारवाया कळस गाठतात.

   माञ शेवटी कवी म्हणतात:

"मंदिरावरचा कबुतरांचा थवा

मशिदीच्या घुमटावर येऊन विसावतो".

     या ठिकानी कवी आशावाद सूचित करतो. दंगलीत सामान्य माणसे कशी होरपळतात याचे वास्तव वर्णन कवी करतो. दंगलकाळातील गावाची वेगवेगळी रुपे कवी शब्दबध्द करतो.

        या कवितेतील शब्द फार वेगळे व अर्थपूर्ण आहेत उदा.शब्दांचे थवे पसार होणे,समष्टीच्या झाडांचा मोहर झडणे, विवेकाची मळवाट ओस पडणे,मणुसकीचे व्याकरण विसरणे इ. हे नवे वाकप्रचार दंगलीची भयानकता वाढवतात