Morphological Analysis

 Q. 5 B II) Morphological Analysis

Morphological Analysis करण्यासाठी खालील गोष्टी माहित करून घ्या : 

• सर्वप्रथम दिलेल्या शब्दाचा word class माहित करून घ्या. उदा. Noun, verb, adjective, adverb. हे ओळखण्यासाठीचे काही सर्वसाधारण नियम पुढीलप्रमाणे आहेत : 

Noun:

१. Noun चे -s/-es लावून अनेकवचन होऊ शकते. उदा. Boys; villages; chairs 

२.  -tion शब्द हे noun वर्गातील असतात. उदा. Examination; competition; generation (Verb ला -tion लावल्यानंतर noun तयार होते.)

३.  -ment; -ness हे शब्द noun वर्गातील असतात. उदा. Development; enjoyment; happiness; kindness

Adjective:

१.  -er/-est लागणारे शब्द हे adjective असतात. उदा. Taller; tallest

२. -al  हे शब्द adjective वर्गातील असतात. उदा. Musical; natural (Noun ला -al लावल्यानंतर adjective मिळते)

Verb:

१. -ize/-ify हे शब्द verb असतात. उदा. Modernize; simplify

२. -en/-ate  हे शब्द verb असतात. उदा. Widen; originate

Adverb:

१. -ly हे शब्द सहसा adverb असतात. उदा. Slowly; happily (Adjective ला -ly लावल्यानंतर Adverb मिळते.)

• Morphological Analysis मध्ये prefix/suffix लावून तयार झालेल्या शब्दाचा मूळ शब्द शोधण्यात येतो. उदा. Development या शब्दामध्ये ‘develop’ हा मूळ शब्द असून -ment हा suffix आहे.  या मूळ शब्दाला ‘root’ असे म्हटले जाते. 

• काही वेळेला एका पेक्षा अधिक suffx जोडले जातात किंवा एखाद्या शब्दाला prefix आणि suffix दोन्ही जोडले जातात. उदा. recharging. येथे charge हा root word आहे आणि याला re- हा prefix व -ing हा suffix जोडला आहे. अशा वेळी charge पासून प्रथम charging हा शब्द बनतो व charging पासून recharging हा शब्द बनतो. त्यामुळे जो मधला शब्द येतो त्याला आपण stem असे म्हणतो.  

• यातील root word ला free morpheme असे म्हटले जाते, तर prefix/suffix ला bound morpheme असे म्हटले जाते.

• आता खालीं दिलेली tree diagram पहा : 

• Prefix हे दोन प्रकारचे असतात : class changing आणि class maintaining 

उदा. Discharge हा शब्द verb म्हणून काम करतो. यामध्ये -dis हा prefix आहे, तर charge हा root word आहे. Charge हा शब्ददेखील verb म्हणून काम करतो. याचाच अर्थ prefix जोडल्यानंतर discharge या शब्दाचा class बदलत नाही. म्हणून -dis हा prefix class maintaining आहे.

Encourage हा शब्द verb म्हणून काम करतो. यामध्ये -en हा prefix आहे, तर courage हा root word आहे. Courage हा शब्द noun म्हणून काम करतो. याचाच अर्थ prefix  जोडल्यानंतर encourage या शब्दाचा class बदलतो. म्हणून -en हा prefix  class changing आहे.

• Suffix हे दोन प्रकारचे असतात :  inflectional आणि derivational. 

• Inflectional Suffix हे प्रत्यय व्याकरणासंदर्भाने noun, verb आणि adjective/adverb या शब्दांना जोडले जातात. उदा. अनेकवचन करणे (villages); काळ बदलणे (working); degree बदलणे (taller). हे प्रत्यय जोडल्यानंतर शब्दांचा अर्थ बदलत नाही. 

Villages - Village: root word; -es: inflectional suffix

Working: work: root word; -ing:inflectional suffix

Taller : tall: root word; -er: inflectional suffix

• Derivational Suffix :  हे पुन्हा prefix प्रमाणे दोन प्रकारचे असतात : class changing आणि class maintaining 

class changing derivational suffix: happiness या शब्दामध्ये happy  हे root word आहे, तर -ness हे suffix आहे. Happiness शब्दाचा class हा noun आहे, तर happy शब्दाचा class हा adjective आहे. याचाच अर्थ -ness हा suffix जोडल्यानंतर happiness या शब्दाचा class बदलतो. म्हणून -ness हा class changing derivational suffix आहे.

class maintaining derivational suffix: friendship या शब्दामध्ये friend  हे root word आहे, तर -ship हे suffix आहे. Friendship या शब्दाचा class हा noun आहे, friend या शब्दाचा class सुद्धा noun आहे. याचाच अर्थ -ship हा suffix जोडल्यानंतर friendship या शब्दाचा class बदलत नाही. म्हणून -ship हा class maintaining derivational suffix आहे.